Unikal barmaq izləri, beş duyğu, yuxuda gəzmə və ölümdən sonra da uzanan dırnaqlar - bunların hamısı elm sayəsində həqiqət olmadığını bildiyimiz əfsanələrdir
Biz şəhər əfsanələri ilə doluyuq və insan bədəni də istisna deyil. Məsələn, uzun müddətdir ki, körpələrin ağrı hiss etmədiyinə inanılırdı və buna görə də əməliyyatlar zamanı yeni doğulmuş körpələr yatırılmır. Bu günə qədər spirtin bədəni istiləşdirdiyinə inananlar var, baxmayaraq ki, o, yalnız dəridəki qan damarlarını genişləndirir, yəni istilik ifrazını artırır. Oxşar miflər Futurizm tərəfindən toplanıb və artıq elm tərəfindən təkzib edilib.
1 Barmaq izi unikaldır
Yüz ildən artıqdır ki, iki insanın eyni barmaq izinin olmadığına inanılırdı. Hər şey 1888-ci ildə Şotlandiyalı tədqiqatçı və həkim Henri Foldsun hər kəsin barmaq izinin tamamilə unikal olması haqqında məqalə yazması ilə başladı.
Bu gün barmaq izi kimisə məhkəmədə mühakimə etmək üçün kifayət edə bilər, halbuki reallıqda onların həqiqətən təkrarlana bilməyəcəyinə dair heç bir eksklüziv sübut yoxdur. Bunun üçün indiyə qədər mövcud olmuş hər bir canlının barmaq izləri müqayisə edilməlidir.
Barmaq izi skanının qüsursuz olduğuna inanmaq ciddi problemlər yarada bilər. Məsələn, 2005-ci ildə nəşr olunan bir nəşrdə ABŞ-da barmaq izləri əsasında cinayətkarın səhv müəyyən edildiyi 22 cinayət haqqında məlumat verilmişdir.
2 Dilinizi yuvarlamaq qabiliyyəti genetikadan asılı deyil
1940-cı ildə genetik Alfred Sturtevant ilk dəfə dilinizi çıxarmaq qabiliyyətinin genetik olaraq təyin olunduğunu, yəni dilini çıxaran valideynlərin uşaqlarının bunu bacarma ehtimalının daha yüksək olduğunu izah etdi.
Bu mif 12 il sonra, əkiz cütlüklər üzərində aparılan bir araşdırma bacı-qardaşların yalnız bir tərəfinin dillərini çıxara bildiyini aşkar etdikdən sonra çox tez təkzib olundu. Buna baxmayaraq, bu gün də bir çox insanlar bu qabiliyyətin genetikadan asılı olduğuna inanırlar. Həyati vacib məsələ olmasa da, yenə də çaşqınlığa səbəb ola bilər, çünki valideynlərindən fərqli olaraq öz dillərində danışa bilmədiyi üçün mütəxəssisə müraciət edən və buna görə də onların həqiqətən də valideynləri olub-olmamasından narahat olan uşaqlar var..
3 Beş duyğumuz var
Məktəblərdə tez-tez deyirlər ki, bizdə beş hiss var: görmə, eşitmə, qoxu, dad, toxunma. Bu, Aristoteldən, eramızdan əvvəl 4-cü əsrə aiddir. Əslində isə bundan daha çox şey var, lakin hətta tədqiqatçılar nə qədər olduğunu dəqiq bilmirlər. Hesablamalara görə, bizdə 22 ilə 33 arasında hiss var. Bunlara, məsələn, tarazlıq hissi, istilik və ağrı hissi və hərəkət hissi daxildir. Onların arasında həyat üçün tamamilə zəruri olan bəziləri var: məsələn, susuzluq hissi, bu olmadıqda (adipsia) bir insan ciddi şəkildə susuzlaşa və ya hətta ölə bilər.
4 Dırnaqlar və saçlar hətta ölümdən sonra da uzanır
Vücudumuz ölümdən sonra çox qəribə şeylər edir, lakin yeni hüceyrələrin istehsalı bunlardan biri deyil. Bu xəstəliyə düçar olan yanlış təsəvvür ən azı 1929-cu ildə Erix Remarkın "Qərbdəki vəziyyət dəyişməzdir" romanında bunu qələmə aldığı vaxta təsadüf edir.
Tapıntı, ehtimal ki, optik illüziya ilə əlaqələndirilə bilər. Ölümdən sonra dəri kiçilir, buna görə də dırnaqlar və saçlar daha çox görünür və bu, onu böyümüş kimi göstərə bilər.
5 Heç vaxt yuxuda gedəni oyatmayın
Bəşəriyyətin təqribən 7 faizi həyatının müəyyən dövründə yuxuda gəzən insan olsa da, buna nəyin səbəb olduğunu heç kim dəqiq bilmir. Onları oyatmamaq haqqında mif qədim dövrlərə gedib çıxır, o zaman inanılırdı ki, ruh insanı yuxuda tərk edir - yəni oyansalar, ruhsuz qalırlar. Bu gün bu fikir elə dəyişib ki, oyanmaq infarkt keçirə və ya insanı dəli edə bilər.
6 Udulmuş saqqızın həzm edilməsi yalnız bir neçə il çəkir
Əfsanələrə inanırsınızsa, illər əvvəl udduğunuz saqqız hələ də bədəninizdədir və həzm sisteminiz onu parçalamağa çalışır. Düzdür, saqqızın tərkibində həzm sistemi tərəfindən parçalana bilməyən sintetik kauçuk var, lakin bu o demək deyil ki, həzm kanalından keçə bilməz. Saqqız parçası insanın həzm sistemindən heç bir problem olmadan keçəcək qədər kiçikdir, ona görə də təsadüfən bir saqqız parçasını udsanız, narahat olmaq üçün heç bir şey yoxdur. Digər tərəfdən, qısa fasilələrlə bir neçə saqqızı udsanız, onların bir-birinə yapışıb maneə törətmə riski artıq ola bilər və bu halda tibbi müdaxilə lazım ola bilər.
7 Ən çox istiliyi başımızda itiririk
Bu mif 1950-ci illərdən, ABŞ ordusunun soyuqların əsgərlərə necə təsir etdiyini öyrəndiyi vaxtdan bəri mövcuddur. Rəvayətə görə, əsgərlər arktik p altar geyinmiş və soyuq mühitə necə reaksiya verəcəklərini izləmişlər. Onlar sonda başa düşdülər ki, ən çox istiliyi başları itirir, lakin bədənlərinin yeganə açıq qalan hissəsi olduğuna məhəl qoymurlar. İki il sonra, Amerika hərbçilərinin sağ qalma kitabçası artıq yazmışdı ki, başın örtülməmiş hissəsində istilik itkisi 40-45 faiz təşkil edir və bununla da mif yaranıb.
Əslində biz demək olar ki, hər yerdə eyni miqdarda istilik itiririk. 2008-ci ildə aparılan bir araşdırmanın iştirakçıları 17 dərəcə suda bəziləri boyunlarına qədər, bəziləri isə başlarını suya salmalı olublar. Başını oraya qoyanlar 11 faiz daha çox istilik itiriblər və baş ümumi bədən səthinin təxminən 7 faizini təşkil edir. Bunlara əsaslanaraq, başın istilik saxlamaq baxımından bədənin qalan hissəsindən çox da vacib olmadığı görünür.
